A. GİRİŞ
Anonim şirketlerde sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğunun yasal dayanağını 1136 sayılı Avukatlık Kanunu (“Kanun”) oluşturmaktadır. Söz konusu zorunluluktan Kanun’un 35. maddesinin 3. fıkrasında şöyle bahsedilmektedir:
“Dava açmaya yeteneği olan herkes kendi davasına ait evrakı düzenleyebilir, davasını bizzat açabilir ve işini takip edebilir. Ancak, Türk Ticaret Kanunu’nun 272. maddesinde ön görülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır. Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet Savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan on altı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verilir.”
Nitekim; söz konusu düzenlemeyle sözleşme yapma özgürlüğünün kısıtlandığı, kapsamının tam olarak belirlenmediği eleştirileri gelmiş olsada, esas sermayesi büyük olan anonim şirketlerin ülke ekonomisinde büyük önem arz ettiği ve şirketlerin yapacakları hukuki işlemlerde uzman destek alması gerektiğine, Anayasa Mahkemesi de 30/06/2021 tarihli, E.2010/10, K.2021/110 sayılı kararıyla düzenlemenin hukuka uygun olduğuna kanaat getirmiştir.
B. ZORUNLULUK KAPSAMINDA BULUNAN ŞİRKETLER
Esas sermayesi 1.250.000 TL ve üzerinde olan anonim şirketler, Kuruluşta sermaye tutarı zorunluluk sınırının altında olan ancak sermaye artırımıyla 1.250.000 TL veya üzerine çıkan anonim şirketler, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu'na göre, üye sayısı 100 veya daha fazla olan yapı kooperatifleri ve bağımsız denetim şartlarına uyan anonim şirketler, sermaye tutarına bakılmaksızın sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır.
C. SÖZLEŞMELİ AVUKAT BULUNDURMA ZORUNLULUĞUNA UYMAYAN ANONİM ŞİRKETLERE UYGULANACAK YAPTIRIM
Sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suç oluşturmayıp, yalnızca ilgili anonim şirket hakkında idari para cezası verilmesini gerektirmektedir. Bu ceza yasada maktu olarak değil, nispi olarak belirlenmiş ve yürürlükteki brüt asgari ücret tutarına endekslenmiştir. Söz konusu yaptırım tek sefere mahsus değil, yükümlülüğün yerine getirilmediği her ay için brüt asgari ücretin iki katı olarak uygulanacak olup, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından verilecektir. İdari para cezası, şirketin merkezinin bulunduğu Cumhuriyet Savcısı tarafından verilmektedir.
Anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu cezası Avukatlık Kanunu’nun 35/3 maddesinde; “…Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verilir.” olarak belirtilmiştir.
2024 yılı itibarıyla, zorunlu tutulan kurumların avukat bulundurma yükümlülüğüne uymaması durumunda, her ay için brüt asgari ücretin iki katı kadar idari para cezası uygulanmaktadır. 2024 yılı asgari ücreti baz alındığında, bu ceza tutarı aylık 40.005 TL, yıllık toplamda ise 480.060 TL olarak belirlenmiştir. Baro Başkanlıkları tarafından tespit edilip Cumhuriyet Savcılığı'na bildirilen bu ihlaller, şirketler için ciddi mali yük oluşturduğundan, yasal gerekliliklerin yerine getirilmesi büyük önem taşımaktadır.
D. ANONİM ŞİRKETLERDE AVUKATLIK SÖZLEŞMESİ
Bu yükümlülük kapsamında, anonim şirketlerin, merkezlerinin kayıtlı bulunduğu şehirdeki Baro Başkanlığı tarafından tebliğ edilen yazıların tebliğ tarihinden itibaren on (10) gün içerisinde cevap vermeleri gerekmektedir. Anonim Şirketler işbu cevap kapsamında şayet Sözleşmeli avukat bulunduruyorlar ise, istenilen döneme ait Avukatlık Sözleşmesi ile ilgili ücret ödemelerini gösteren serbest meslek makbuzu ödeme belgesi örneklerini, eğer çalıştırılan avukat sigortalı ise sadece istenilen yıl ilişkin maaş bordroları örneklerini ilgili Baro Başkanlığı’na sunmaları gerekmektedir.
Anonim şirketin bulundurma zorunluluğunu sözleşmeli olarak bir avukatla yerine getirmesi durumunda, bir sene boyunca aynı avukatla çalışma zorunluluğu yoktur. Ancak, mevcut avukatla sözleşmenin feshedilmesi durumunda, herhangi bir idari para cezasıyla karşı karşıya kalınmaması için ivedilikle yeni bir avukatla anlaşılması gerekmektedir.
Sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğü kapsamındaki avukatlık sözleşmesinin yazılı olarak yapılması, Avukatlık Kanunu Yönetmeliği uyarınca, yasal bir zorunluluktur. Taraflar arasında akdedilecek sözleşmede başlıca şu hususların iyi belirlenmesi gerekmektedir:
· Avukatın sunacağı hizmetin kapsamı (hangi davaların veya hukuki konuların kapsadığı),
· Hizmetin ne suretle verileceği,
· Avukata ödenecek ücretin ne olacağı ve ek ücret ödenmesi gereken hususların ne olduğu,
· Sözleşmenin süresi,
· Sözleşmenin fesih ve yenilenme şartları,
· Sözleşme yenilenecekse hangi şartlarda yenileceği.
E. ANONİM ŞİRKETLERDE SÖZLEŞMELİ AVUKAT ÜCRETLERİ
Her yıl yapılan hukuki işlere göre, avukata ödenmesi gereken en az ücretin belirlenmesi için Resmî Gazete ’de “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yayınlanmaktır. 3 Eylül 2024 tarihinde Resmi Gazete yayımlanan 2024 – 2025 Yılı Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre; [1] anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu kapsamında avukata ödenecek bedel en az 32.000,00-TL olarak belirlenmiştir. Yapı kooperatiflerince ödenmesi gereken meblağ ise en az 19.200,00-TL olarak belirlenmiştir..Belirlenen bu ücret KDV hariç net tutardır. Bu bedellerin aşağısında olmamak şartıyla, taraflar daha fazla ücret belirleyebilir.
[1] : BKZ Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi Genel Hükümler
F. HİZMET KAPSAMI
Sözleşmeli avukatlık hizmetinin kapsamında;
· Kesin hüküm elde edilinceye kadar davanın takibi,
· Danışmanlık,
· Ticari defter ve kayıtlarda eksik veya hatalı düzenleme bulunmaması için hukuki denetim yapılması,
· Uygulamaya koyulan yeni mevzuatın şirkete sunulması,
· Personel giriş ve çıkışlarında mevzuata uygun hareket edilmesi,
· Kişisel Verileri Koruma Kanunu danışmanlığı, vb.
· Sözleşme taslağı hazırlanması,
· Şirket ile üçüncü kişiler arasında yapılacak sözleşmelerin hazırlanması ve hazırlanmış bulunanların şirketin menfaatine göre revize edilmesi,
· Anonim şirketin taraf olacağı ortaklık sözleşmesi, danışmanlık sözleşmesi gibi ticari sözleşmelerin hazırlanması ya da hazırlanmış bulunanların gözden geçirilip güncellenmesi, gibi alanlarda hukuk hizmetleri alınabilmesi mümkündür.
Taraflar arasında anlaşmaya göre sadece danışmanlık vermenin veya dava takibinin sözleşme kapsamında tutulması mümkündür. Yine, sözleşmede sunulacak hukuki hizmet kapsamına başkaca hususlar da eklenebilir. Avukatın ilgili yıl içerisinde yürüttüğü dava sonucunda tarifeye göre alması gereken ücret, sözleşmeye göre alması gereken ücretten daha fazla ise aradaki farkı talep edebilir.
G. SONUÇ
Sonuç olarak, anonim şirketlerin avukat bulundurma yükümlülüğüne uymamaları, önemli hukuki ve finansal sonuçlar doğurabilir. Şirketler, bu yükümlülüğe uymadıkları takdirde ağırlıklı olarak her ay için brüt asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezasıyla karşı karşıya kalabilirler. Bu durum, şirketlerin yasal düzenlemelere uymamanın maliyetli olabileceğini ve büyük zararlar doğurabileceğini gösteriyor. Ayrıca, avukatla yapılan sözleşmenin derhal baroya bildirilmesi gerektiği, bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda cezai yaptırımların uygulanabileceği unutulmamalıdır. Şirketlerin, hem hukuki güvenliği sağlamak hem de olası para cezalarından kaçınmak adına bu yasal yükümlülüğü yerine getirmeleri oldukça önemlidir.
Saygılarımızla,
Özhelvacı Hukuk Bürosu
Comentários